Tutoring szkolny przydatne informacje
Tutoring szkolny od 1996 roku stosowany jest w szkołach ALA Autorskie Licea Artystyczne i Akademickie we Wrocławiu i w Częstochowie stanowiąc oryginalny dorobek pedagogiczny tych szkół.
Od 2008 roku z inicjatywy Towarzystwa Edukacji Otwartej (organu prowadzącego Instytut Tutoringu Szkolnego) metoda tutoringu szkolnego rozwijana jest w wielu publicznych i niepublicznych szkołach w Polsce. Zetknęło się już z nią ponad 400 placówek w całym kraju (stan na 2018).
Rekomendacja prof. Anny Izabeli Brzezińskiej:
Tutoring jest metodą dydaktyczną stosowaną tradycyjnie na wielu uniwersytetach i w szkołach brytyjskich oraz amerykańskich.
Jego dobroczynny wpływ na postępy uczniów i studentów w nauce został zbadany i doceniony już dawno. Warto jednak podkreślić jego rolę w kształtowaniu osobowości i charakteru młodego człowieka.
Indywidualny kontakt, który stanowi istotę tutoringu, pozwala bowiem opiekunowi rozpoznać nie tylko ograniczenia w obszarze osobowości czy emocji podopiecznego, ale przede wszystkim jego mocne strony, rozmaite talenty i zainteresowania, przekonania, poglądy, stosunek do siebie, innych ludzi i świata jako takiego.
Tak szeroka znajomość młodego człowieka pozwala więc tutorowi na stosowanie różnych form wspierania jego rozwoju. Przede wszystkim jednak tych, które nazywamy „strategiami pozytywnymi” czyli takimi, które wykorzystują mocne strony i posiadane zasoby w budowaniu wysokiego, ale adekwatnego poczucia własnej wartości oraz umiejętności samodzielnego radzenia sobie z nieuniknionymi problemami życiowymi, w tym także związanymi z procesem uczenia się i bycia w grupie.
Tutoring umożliwia zatem nie tylko skuteczną realizację zasady indywidualizacji w procesie kształcenia i wychowania, ale przede wszystkim pozwala na pełną personalizację kontaktu czyli uwzględnianie specyfiki funkcjonowania osoby uwarunkowanej różnicami na poziomie biologicznym, psychicznym i społecznym.
Tutoring szkolny – to forma pracy pedagogicznej realizowana w bezpośrednim i indywidualnym kontakcie z uczniem, ze szczególnym uwzględnieniem:
- godności ucznia i wychowawcy, wypływającej z faktu ich człowieczeństwa;
- inter- i intra- akcyjności procesu wychowawczego;
- transgresyjności, czyli nieustannego przekraczania ograniczeń.
Tutoring rozwojowo-wychowawczy
ma zastosowanie w szkole lub placówce, w której realizowany jest program wychowawczy.
Tutor poprzez indywidualną pracę z podopiecznym, nawiązanie relacji opartej na zasadach dialogu personalnego oraz zastosowanie nowych narzędzi pracy pedagogicznej (tutorial, planowanie zadań krótko- i długoterminowych, osobowa relacja, zaufanie, oddawanie odpowiedzialności za podejmowanie decyzji i inne) wypełnia zadania przewidywane dotychczas dla wychowawcy wobec całej klasy, oddziału czy grupy. Podopieczny z zasady zobowiązany jest do spotkań ze swoim tutorem.
W tutoringu wychowawczym zawierają się też wszystkie elementy tutoringu rozwojowego.
Tutoring rozwojowy
ma zastosowanie w szkole, w której zachowano tradycyjny system wychowawstwa klasowego.
Realizowany jest wobec uczniów wyrażających potrzebę i chęć takiej współpracy. Tutor w swojej pracy w zasadzie może pomijać pracę nad rozwiązywaniem tzw. problemów wychowawczych i koncentrować się wyłącznie na odkrywaniu i wykorzystaniu potencjału podopiecznego.
Tutoring rozwojowy – może mieć szerokie zastosowanie w pracy pozaszkolnej.
Tutoring naukowy (dydaktyczny)
jest formą pracy dydaktycznej realizowanej w małych (2-4 osobowych) grupach lub indywidualnie.
Celem jest rozwój uczniów w zakresie zdobywania i utrwalania wiedzy i umiejętności w przyjętych kierunkach (np. nauk humanistycznych czy ścisłych) lub na poszczególnych przedmiotach tak objętych podstawami programowymi jak i wykraczającymi poza nie. Źródłem tutoringu naukowego jest nurt konstruktywistyczny w edukacji.
Tutor jest bardziej organizatorem sytuacji poznawczej niż źródłem wiedzy i jej transmiterem. Proces edukacyjny polega na rozwijaniu ciekawości poznawczej, kreatywnego i krytycznego myślenia, pasji odkrywania i poprawiania świata. Praca tutora to również praca nad odkrywaniem własnego powołania ucznia i dostrzegania związku miedzy tym powołaniem, a zdobywanym przez naukę doświadczeniem.
Taka praca pozwala na dostrzeganie sensu nauki i przejmowaniu odpowiedzialności za jej proces.
Tutoring artystyczny
jest formą pracy dydaktycznej realizowanej w małych grupach lub indywidualnie.
Celem jest rozwój uczniów w zakresie zdobywania wiedzy i umiejętności w różnych dziedzinach i dyscyplinach sztuki. Tutoring artystyczny może przyczynić się do lepszego rozpoznania predyspozycji i uzdolnień ucznia oraz dostosowania do nich narzędzi pracy tutora. Metoda ta polega na wspieraniu ucznia w odkrywaniu własnych możliwości oraz pielęgnowaniu i rozwijaniu ścieżek niekonwencjonalnego myślenia, nieustannego poszukiwania nowych rozwiązań.
Tutorska postawa nauczyciela-artysty pozwala na poszukiwania przez ucznia własnego, swoistego warsztatu i środków wypowiedzi w wybranej dziedzinie sztuki (nie zaniedbując zdobywania sprawności w posługiwaniu się klasycznymi środkami wyrazu). Proces dydaktyczny polega na rozwijaniu aktywności twórczej, kreatywnego i krytycznego myślenia, pasji poznawania świata sztuki i kultury oraz poprawiania świata poprzez własną wypowiedź artystyczną.
Tutoring artystyczny stosowany jest głównie w szkołach i placówkach kształcenia artystycznego.
Tutor
osoba dbająca o pełne wykorzystanie potencjału podopiecznego, motywująca go do refleksji nad własnym rozwojem i wspierająca go swoim doświadczeniem. Tutor rozmową i swoja obecnością służy podopiecznemu w poszukiwaniu i zastosowaniu rozwiązań nadających życiu sens.
Założenia tutoringu rozwojowo – wychowawczego
Program tutoringu wychowawczego polega na zmianie systemu opieki szkolnej z grupowego „wychowawstwa klasowego” na system zindywidualizowany – tutorski, skierowany w swoim zadaniu opiekuńczo-wychowawczym i relacjach na każdego ucznia z osobna.
Zmiana może polegać na wprowadzeniu do zespołu klasowego obok wychowawcy, pełniącego rolę tutora, dwóch nauczycieli (również tutorów) i przejęciu przez każdego z nich bezpośredniej opieki nad 10 uczniami, ale każdym z osobna. Tutor-wychowawca klasy w tym układzie pełni rolę lidera zespołu tutorów i koordynuje realizację programu wychowawczego w ramach klasy. Tutorzy pracują indywidualnie z uczniami nie zaniedbując relacji uczeń – grupa podopiecznych – klasa.
W miarę możliwości dobrze jest zadbać o to, żeby to uczeń był inicjatorem relacji poprzez wybór opiekuna. Możliwa jest również sytuacja kiedy tutorzy roztaczają indywidualna opiekę nad uczniem, natomiast opiekę nad całym zespołem klasowym sprawuje wychowawca. Możliwa jest też sytuacja (najbardziej zbliżona do tej będącej doświadczeniem „ALA”), kiedy zespół klasowy pozostaje tylko grupą zorganizowaną dla celu przeprowadzenia zajęć dydaktycznych, natomiast uczniowie wybierają tutora-opiekuna spośród wszystkich nauczycieli, którzy podjęli się pełnienia tego zadania w szkole.
Program przewiduje przejęcie zadań wychowawcy klasowego przewidzianych do realizacji w odniesieniu do konkretnego ucznia takich jak np. ustalenie oceny z zachowania czy prowadzenie arkusza ocen.
Do zadań tutora wychowawczego należy:
- ustalenie z uczniem planu pracy na semestr w formie spisanej umowy (kontraktu);
- monitorowanie postępów i zmian sytuacji ucznia w ciągu semestru:
- cotygodniowe (krótkie) spotkanie z uczniem;
- tutorial – czyli jedno spotkanie w miesiącu, co najmniej 30-40 minutowe (rozmowa tutorska);
- utrzymywanie kontaktu z rodzicami;
- podsumowanie wraz z uczniem wykonania przez ucznia planu pracy na koniec semestru, z zainspirowaniem autorefleksji ucznia;
- prowadzenie dokumentacji tutorskiej;
- comiesięczne sprawozdania dla lidera tutoringu;
- sprawozdanie i autorefleksja tutora na koniec semestru.
Czas bezpośredniej pracy z jednym uczniem wynosi ok. 1 godziny zegarowej miesięcznie